کربن فعال یک ماده کربن متخلخل با تعداد زیادی منافذ ریز و مساحت سطح است. به طور گسترده ای در فرآیندهای جذب و تصفیه استفاده می شود و دارای ظرفیت جذب عالی است. فرآیند آماده سازی کربن فعال معمولاً از مواد طبیعی (مانند چوب یا پوسته نارگیل) شروع می شود که در معرض حرارت بالا یا عملیات شیمیایی قرار می گیرند تا درجه بالایی از ساختار منافذ و فعالیت سطحی به آن بدهد.
ساختار ریز متخلخل کربن فعال یک عامل کلیدی در عملکرد آن است. وجود این منافذ ریز سطح آن را تا حد زیادی افزایش می دهد و در نتیجه ظرفیت جذب آن را بهبود می بخشد. با ایجاد تماس سطحی بیشتر، کربن فعال می تواند به طور موثر ناخالصی ها و مواد مضر را از گازها، مایعات و حتی محلول ها جذب و حذف کند.
زمینه های کاربردی آن بسیار گسترده است و زمینه های بسیاری مانند حفاظت از محیط زیست، تولید صنعتی و بهداشت پزشکی را پوشش می دهد. در زمینه محیط زیست، از کربن فعال برای تصفیه هوا و منابع آب و حذف بو، گازهای مضر، یون های فلزات سنگین و سایر آلاینده ها استفاده می شود. از نظر صنعتی، کربن فعال به طور گسترده در صنایع شیمیایی، فرآوری مواد غذایی، داروسازی و سایر صنایع برای رنگ‌زدایی، بوی‌زدایی، جداسازی و خالص‌سازی استفاده می‌شود. در مراقبت های بهداشتی، همچنین به عنوان یک جاذب در داروها برای درمان مسمومیت ها و برخی مشکلات گوارشی استفاده می شود.
عملکرد و کاربرد کربن فعال به ساختار منافذ، خواص سطح و فرآیند آماده‌سازی آن بستگی دارد. روش‌های مختلف آماده‌سازی و مواد اولیه به انواع مختلفی از کربن فعال منجر می‌شود که برای سناریوهای کاربردی مختلف مناسب است. به عنوان مثال، کربن فعال دانه ای برای تصفیه آب مناسب است، در حالی که فیبر کربن فعال برای تصفیه هوا مناسب تر است. علاوه بر این، بازسازی و بازیافت کربن فعال نیز موضوع مهمی است، به ویژه از نظر حفاظت از محیط زیست. بازسازی و استفاده مؤثر از کربن فعال تأثیر مثبتی بر منابع و محیط زیست دارد.
به طور کلی، کربن فعال با عملکرد جذب عالی و طیف گسترده ای از کاربردها، نقش مهمی در زمینه های مختلف ایفا می کند. با پیشرفت مداوم علم و فناوری، تحقیقات در مورد خواص و روش های تهیه آن نیز عمیق تر می شود. اعتقاد بر این است که کربن فعال نقش بیشتری در حفاظت از محیط زیست و تولید صنعتی خواهد داشت.
